Мектеп мұғалімдерінің бірлескен оқуларында пайдалануға арналған тренингтер мен жаттығулар жинағы

Мектеп мұғалімдерінің бірлескен

оқуларында  пайдалануға арналған 

тренингтер мен жаттығулар

жинағы

1 .«Таныстыру» жаттығуы. 

Нұсқау: әр қатысушы өз есімінің бірінші әрпіне қарай бойындағы жеке қасиетін

қосып айту керек. Мысалы: мен Бақытнұр бақытты қызбын.... 

2.«Автопортрет» жаттығуы. 

Нұсқау: әр қатысушыға қос беттен беріледі, өз сипаттамасын тек бір жағына ғана

жазу керектігі және 2 минуттан кейін есімдері көрсетілген беттерді тренер жинап

алынатындығын ескертеді. 

Жаттығу шарты: Сізді таныс емес адаммен кездесу күтіп тұр делік, ол бірден

сізді тану үшін өзіңізді сипаттап жазыңыз. Көпшіліктен өзіңізді ерекшелендіріп

тұратын белгілеріңізді табыңыз. Бет-әлпетіңізді, жүрісіңізді, сөйлеу мәнеріңізді,

киім киісіңізді, зейінді аударарлықтай ым-ишараларыңыз болса т.б... 

Рефлексия келесі жаттығу жүргізілгеннен кейін жасалады. 

3. «Мен басқаның көзімен»

жаттығуы. 

Нұсқау: Тренер алдыңғы жаттығуда алынған автопортреттерді кезекпен оқиды.

Қатысушылар кімнің портреті екендігін табу керек. Табылған портрет иесі

ортадағы орындыққа отырады. 

Жаттығу шарты: Портрет иесіне өзінің беті қайтарылып беріледі. Қалған

қатысушылар ол жайында қандай пікірде екенін айтады. Өзін басқаның көзімен

қандай екенін анықтауға мүмкіндік алады, өз бағалауымен сәйкес келген

қасиеттері тұсына «+» белгісін қою керек, ал мүлдем өзі білмеген жақтарын

беттің 2-ші жағына жазып, автопортретін толықтыруна болады. 

Рефлексия: кімде қанша сәйкестік бар және жаңадан басқаның көзімен қанша қасиет

қосқандығын шеңбер бойынша айтқызу. 

4. «Сиқырлы қобдиша» жаттығуы. 

Нұсқау: Қатысушылар шеңбер құра отырады. Ортада сиқырлы қобдиша тұрады.

Сыйлықтар – қағазға жазылған адамгершілік қасиеттер. 

Жаттығу шарты: Қобдишадан әр қатысушы кезекпен бір сыйлықты таңдап алып, ішінде

жазылған сөзді лайықты деп санаған адамға сыйлайды. Сыйлықтар үлестірілгеннен

кейін, шеңбер бойынша өзінің сыйлығын айтады. 

Рефлексия: сонымен, қоршаған орта да осы қасиетке сізді лайық деп таныса,

жеке-жеке қошемет көрсетейік. Сыйлықтарыңыз құтты болсын! 

5. «Өрмекші торы» жаттығуы. 

Нұсқау: Қатысушылар шеңбер құра отырады. Ойынға барлығы қатысуы тиіс.

Жіп кімнен ілініп басталса, сонымен аяқталып өрмек жиналу керек. 

Жаттығу шарты: Топта бірін-бірі жақын танығандықтан, әр кім 1-ші өзінің

достарына айтар тілегін, қошеметін, жағымды қылықтарын білдіріп жіпті саусағына

іледі, өрмек тоқылды. 2-ші кері бағытта, бірақ сол ізбен достарының бойына

қажет емес қасиеттерін, қылықтарын айту. Өрмекті жию. 

Рефлексия: Айтылған тілектер мен сынды қабылдаймыз ба? Сын орынды

айтылды ма? Бұл жаттығудың мақсаты да сол, сын түзелмей, мін түзелмейді –

дегендей, айтылған ескерте, сындарды түзете білейік. Болдырмайық.

6.  «Жүйрік ой»

жаттығуы 

Мынадай сауалдарға ойша өзіңізге ғана іштей жауап беріңіз: /музыканың ақырын

әуені ойналады

- Маған қажет қасиеттер, мыналар...... 

- Сол қасиеттердің кейбіреуі менің бойымнан табылады. Олар: ...... 

- Әлі де жетіспейтін, түзетуді қажетсінетін қасиеттерім, мыналар ..... 

- Менің жанымнан мына адамдардың табылғанын қалар едім, себебі ..... 

Рефлексия: бұл жаттығуды орындап болғаннан кейін қандай сезімде

болғаныңызды айтыңыз. 

7. «Қайта байланыс» жаттығуы 

Оқушылар шеңбер құра отырады да, допты әр қайсысы кезекпен кезек ала отырып

тренингтің өткізілуіне байланысты өз ойларын білдіреді: 

- Тренингте ең бірінші не ұнады? 

- Не ұнаған жоқ? 

- Өзің жаңадан не білдің? 

б) "Алған әсеріңіз қандай?"- үлестірмелі карточкалар /смайликтер/

арқылы анықтау. 

в) тренингке қатысушыларға рахмет айта отырып, сабақты аяқтау.

8.«Кел, танысайық» ойыны.

Жүргізуші алақанын соғады, қатысушылар бір - бірінің қолын қысады.

Жүргізуші қоңырау соғады, қатысушылар бір - бірінің арқаларын сипайды.

Жүргізушілер сылдырмақты сылдырлатады, қатысушылар мұрындарымен амандасады.

9.«Кішкентай ергежейлі» ойыны.

Жүргізуші қатысушыларға кішкентай мейірімді ергежейлінің рөлін ойнауды

ұсынады. Жүргізуші қол соққанда, қатысушылар қолдарының шынтақтарын бүгіп,

саусақтарын алдыға қарай созып «У» дыбысын қатты қорқынышты дауыспен айтады.

Егер жүргізуші қолын ақырын соқса, «У» дыбысын ақырын айтады. Өздеріңіздің

мейірімді ергежейлі екендеріңізді ұмытпаңыздар, аздап қана қалжыңдаймыз.

10.«Кенгуру» ойыны.

Қатысушылар екі топқа бөлінеді. Бір кенгуру тұрып тұрады, екіншісі – оған

арқасымен тұрады, сосын отырып тұрады. Екі қатысушы да қолдарынан ұстайды.

Әрбір жұптың міндеті осы тұрғыда, қолдарын айырмай, бөлмені секіріп, айналып

шығу. (Қатысушылар рөлдерімен алмасады, сосын жұптарымен алмасады).

11.«Кеме» ойыны.

Қатысушылар екі қатарға бір - біріне қарама - қарсы тұрады. Бұл өзен

жағалаулары. Қатарлардың ара қашықтығы қолдары бір - бірлеріне тимеуі керек.

Өзенге кеме көзін жауып жүзіп келеді. Оның қозғалысы ақырын немесе жылдам болуы

мүмкін. Жағалаулар қолдарымен кеменің қозғалысына ақырын көмектесуіне болады.

Кеме жолды өзі таңдайды; айналуына, бұрылуына, оралуына болады. Соңында кез

келген жағалаудың шетіне тұруы қажет. Осы кезде басқа кеме жолға шығады.

12.«Алақанға жан бітір» ойыны.

Жүргізуші қатысушыларға альбом парағына алақанын салып, оған жан бітіру

керектігін ұсынады. Алақанға ауыз, көз..... салу. Саусақтарын бояу. Әрбір

саусаққа ерекше есімдер ойлап тауып жазу. Соңында неге олай аттағандықтары

туралы айтып беру.

13.«Құпия дос» ойыны.

Әрбір қатысушыға 5 бланкілі ашық хат (открытка) ұсынылады. Әрбір қатысушы 5 ойыншыға

тілек жазулары керек. Ашық хатты әдемілеп безендіреді. Хат кімге арналғандығын

жазады. Кімнен екені жазылмайды, құпия болып қалады. Ашық хат пошта жәшігіне

салынады. Келесі күні жүргізуші жәшікті ашып, хатты хат иелеріне тапсырады.

14.« Суреттерді аяқтайық » жаттығуы 

Мақсаты : Оқушылардың логикалық ойлауын , көру арқылы есте сақтауын , ойша жұмыс

істей білуін дамыту . 

Алдын-ала тақтаға мысықтың және қоянның құлақтары салынған плакат ілініп

дайындалады . Оқушылардың көздері шарфпен байланады да , олар кезек-кезекпен

шығып , бірі денесін , бірі басын , бірі аяғын салады , осылайша жалғаса береді

. 

15.«Түрлі –түсті доптар» жаттығуы 

Мақсаты : оқушылардың есту арқылы есте сақтауын дамыту 

Қағаз бетіне екі кішкентай қызыл және жасыл доп , қызыл доп пен жасыл доптың

ортасына үлкен көк доп сал , ал жасыл доптың жанына кішкентай сары доп сал

. 

16.« Менің көңіл-күйім » жаттығуы 

Мақсаты : көңіл-күйін игере білуге және басқаруға , қадағалауға , дұрыс

бағалай білуге тәрбиелеу 

Алдарыңдағы бланкіге өз көңіл-күйлеріңді суреттеп салыңдар . 

17.«Мен басқаның көзімен» 

Ортаға бір оқушыдан кезекпен шығып ,қалған қатысушылар ол жайлы қандай ой-

пікірде екенін айтады . Оқушы өзін басқаның көзімен қандай адам екенін

анықтайды . 

18.« Атомдар мен молекулалар » 

Әр қатысушы- жеке атомдар .Жүргізушінің айтуы бойынша атомдар қозғалысқа

түседі , бір-бірімен жеңіл қақтығысқа түседі..Жүргізуші қанша атомның

қосындысынан молекула құралатынын айтады сол кезде сол санға сай бірігіп тұра

қалу керек . Молекула құрамына кірмей қалғандар ойыннан шығады . 

19. « Таңғажайып дорба » ойыны 

Дорбада бірнеше жеміс , көкөніс бөліктері бар .Бала көзі жабылып , дорбадағы

заттың дәмін татып, оның қай жеміс екенін ,дәмі, исі , формасы , түсі жайында

ажырата баяндайды . 

20. Мен қандай адаммын ? 

Әр қатысушы өзінің жағымды , жағымсыз қасиеттерін айтады . Сол бойынша

қорытынды жүргізіледі . 

21. Менің қиыншылықтарым 

Қатысушылар бастарынан өткен қиыншылықтарды естеріне түсіріп , ортаға салады ,

өзгелермен ой бөліседі . 

22. Есте қалған қызықты оқиға 

Топ дөңгеленіп отырып , қатысушыларға доп беріледі Допты бір-біріне

кезектесіп беріп , есте қалған қызықты оқиғаларды айтады . 

23.Ұқсастық шегі 

Қатысушылар жұптасып отырады . Жұбына қарап , ұқсастықты тауып жазады

.Ұқсастығын оқып ой бөліседі 

24.« Сиқырлы сөздер » ойыны 

Мұғалім кез-келген өтінішті айтады , ал оқушы оны әдепті түрде айтуы керек

. Мысалы : Айнаш , дәптерді бер . «Айнаш , өтінемін дәптерді берші » Ізеттілік

туралы ертегі тыңдау 

25.« Ең жақсы » ойыны

Қатысушылар екі топқа бөлінеді . Әр топқа мынадай нұсқау беріледі .Берілген

мінездеме қай мамандыққа сай екендігін айту қажет . Ең ақшалы , ең жасыл , ең

тәтті , ең күлкілі , ең ұсқынсыз, ең қарым-қатынасы күшті , ең жауапты , ең

салмақты 

26.«Жағдайлы волейбол» ойыны 

Мұғалім әділдік пен әділетсіздікті көрсететін жағдайларды айтады , сол арада

дұрыс жауапқа бала допты қағып алады , бұрыс жауапқа қағып алмайды 

27.« Кездесу » ойыны 

Жай әуенмен екі шеңбер болып қарама –қарсы айналады , әуен тоқтаған кезде

бір-біріне қарап , баланың қасиетін айтады . 

28.« Сиқырлы жұмыртқа» ойыны

Әр оқушы жұмыртқа бейнесінде берілген формаларға жаңа зат пайда болатындай

етіп, аяқтап сурет салады . 

29.« Әрқашан күн сөнбесін ! » жаттығуы

Тақтаға бұлт басқан күннің суреті ілінеді . әр бұлтта тапсырмалар берілген .

Соларды орындау барысында күннің көзі ашылады . 

30.« Өкпені еріту » жаттығуы

Тып- тыныш денеңізді бос ұстап отырыңыз .Өзіңізді қаракөлеңкеде театрда

отырмын деп есептеңіз Алдыңыздағы шағын сахнаға ( ең жек көретін , көргіңіз

келмейтін ) сіз кешіруге тиісті адамды қойыңыз. Мейлі ол сізді қазір ренжітсін

, бұрын ренжітсін ,қазір өмірде бар болсын , әлде өмірден өтіп кетті ме , оған

мән бермеңіз .Көз алдыңызға елестеткенде оның жағдайы жақсы , жүзіне күлкі

үйірілген жағдайда болуы керек . Оны бақытты деп біліңіз . Бірнеше минут оның

жүзін анық көз алдыңызда ұстап тұрыңыз . Сонан соң барып ол бейнемен қоштасыңыз

. Сіз кешірген адам кетісімен сіз өзіңізді  сахнаға  қойыңыз. Өзіңізді де  тек  жақсы

 жағдайда  елестетіңіз .Бақытты , күлкі үйірілген жүзбен

тұрыңыз . Бұл әлемдегі жақсылық барлығыңызға  да  тең  жететінін ұғыңыз . 

31.«Тазару» жаттығуы

Терең дем алып , демді барынша қайта шығарыңыз . Денеңізді босатыңыз . Өзіңізге

былай деңіз : Мен өмір сүруіме кедергі келтіретін барлық өкпе , реніштен

тазарғым келеді . Мен барлық қысымнан осылайша босаймын . Барлық  ескі  реніш, өкпелерден құтылғым келеді . Мен жанға  рахат жайбырақаттылықты  сезінемін . Мен өз қалпымдамын . Өз өмірімнің

ағынымен  барамын .Бірақ  өкпені  ұмыттым

, кештім . 

32.«Жунглидағы жаңбыр»

Нұсқау; -Бір-біріңіздің соңынан шеңбер жасап тұрыңыздар. Жунглида жүрміз деп

елестетіңіздер. Ауа райы өте тамаша, күн жарқырап, ыстық және қапырық болып

тұр. Бір уақытта самал жел соқты, (алдыңызда тұрған адамның арқасына жұғысып

жеңіл қимылдар жасаңыз).

Жел көтеріліп желкіді ( арқаны қаттырақ басамыз) .

Қатты дауыл соқты (қимылдарыңыз күшейіп шеңбер бойында жүргізіледі)

Ұсақ жаңбыр сіркіреді (серіктесіңіздің арқасын саусағыңызбен басасыз)

Кенет нөсер жауын құйды (алақандарыңызбен жоғарыдан төмен қимылдар жасаңыздар).

Бұршақ жауды (арқаны қаттырақ соғамыз).

Тағы да нөсер жауын жауды.

Ұсақ жаңбыр сіркіреді.

Дауыл соқты.

Жел соқты.

Жел басылып келеді.

33. Жағымды сөздер.

Мақсаты: Өзін-өзі одан әрі ашу,

өзін-өзі тану, өзінің және айналасындағылардың психологиялық мінездемесін

анықтау және талдау іскерлігін дамыту. Қатысушылар шеңбер бойымен отырады.

Жүргізуші жағымды сөздер айта отырып, кез келген біреуге доп лақтырады. Допты

алған ойыншы шеңбердегі қатысушылардың кез-келгенін таңдайды да, оған өз

жағымды сөзін айтады, ойын жалғаса береді. Жағымды сөздер қысқа бір сөзден

тұрса болады.

34. «Сәлемдесу» ойыны:

Қазір біз сендермен ойын ойнаймыз, қимылды тез жасауларың керек. «Бастаймыз»

деген белгі берілгенде, мен қалай амандасу керек екенін айтамын, сонда сендер

бір-бірлеріңмен тез-тез амандасасыңдар. Әр адаммен әртүрлі амандасасыңдар.

Сонымен, көзбен… қолмен… иықпен… құлақпен… тіземен… иекпен… өкшемен… арқамен.

35. «Кім, нені жақсы көреді?» жаттығуы.

Барлығы орындықтарға отырады. Кім, нені жақсы көреді солар орындарынан тұрады.

Мысалы: Кім балмұздақты жақсы көреді, сол орнынан тұрсын…Кім өзін батырмын деп

есептейді?… Кім сары түсті жақсы көреді?… Кім көп тамақ жегенді жақсы көреді?…

Кім айнаға қарағанды жақсы көреді? т.б. сұрақтар қоюға болады.

36. «Сөзден  сөзді  ізде»

ойыны.

Сөз беріледі, сол сөзден басқа сөздер құрастыру керек. Кім көп құрастырса, сол

жеңімпаз. Мысалы:

«Трансформатор» «Талдықорған»

форма қорған

матор тал т.б.

37. «Сантики, Фантики, Лимпопо».

Барлығы шеңбер бойымен тұрып, бір баланы таңдайды да бөлменің сыртына

шығарады. Шеңбердегі балалардың ішінен бір баланы жүргізуші етіп сайлайды, ол

шенбердегі балаларға қозғалыстарды көрсетіп тұрады. Барлық ойыншылар

жүргізушінің артынан көрсеткен қимылдарды қайталау керек. Қимылдарды қайталаған

кезде жүргізушіге қарамай, білтіртпей жасау керек. Шеңбердегі балалар шапалақ

ұрып, «САНТИКИ, ФАНТИКИ, ЛИМПОПО» деп айтып ойынды бастайды. Бөлме сыртында

тұрған бала ойыншылардың дауыстарын естіп, бөлмеге кіреді де шеңбердің ортасына

тұрып, кім жүргізуші екенін табу керек. Егер жүргізушіні тапса, жүргізуші

есіктің сыртына шығады. Ойын сол ретімен жалғасып отырады. 

38. «Қолдағы хат».

Әрқайсысы өзіне серігін таңдап, қарама-қарсы тұра қалады. Бойы ұзындау

бала, көзін жұмып тұру керек. Егер бойлары бірдей болса, кімнің жасы үлкен

(туған күні 1-2 айға ертерек) бала көзін жұмады. Көзін жұмып тұрған бала қолын

алға созып тұрады. Көзі ашық бала соның алақанына хат жаза бастайды, жеке

тұрған баспа әріптерді. «Соқыр» ойыншы сол әріптерді табуға тырысып, не

оқығанын айтып беру керек. Бір әріпті жазғаннан кейін клесіні жазар алдында

бұрын жазылған әріпті өшіріп тастап отыру керек.

39. «Көңіл-күй неге ұқсас».

Ойыншылар олардың бүгінгі көңіл-күйлері неге (қай жыл мезгіліне, ауа райына,

табиғаттың құбылысына) ұқсас екенін айтып береді. Ойынды үлкен дер бастаса

жақсы болар еді: «Менің қазіргі көңіл-күйім көгілдір аспандағы жылы, жұмсақ

күннің көзіне ұқсайды, ал сенің ше?». Жаттығу шеңбер бойымен жалғаса береді.

Ойынның сонында жауаптар қорытындыланады, бүгінгі шеңберіміздегі балалардың

көңіл-күйі қандай екен: қайғылы, көңілді, күлкілі, ызаланған т.б.Жауаптардың

қорытындысын шығарған кезде, жаман ауа райы, суық, жанбыр, түнерген аспан

сияқты элементтер агрессивті, қобалжу  күйлердің

 көрсеткіштеріне  назар  аударыңыз.

40. «Тасбақалардың жүгірісі».

Бұл жүгірудің еркекшелігі, мәреге ең соңғы келген ойыншы жеңеді. Ойыншылар

бөлменің бір жағына қатарлап тұрады, содан соң қарама-қарсы жаққа «жүгіреді».

Бір орында тұруға болмайды. Барлығы қимыл-қозғалыста болуы қажет. Қимылдары

баяу болады. Ең соңғы мәреге жеткен «тасбақа» жеңіске ие болады.